LỄ HỘI BÀ CHÚA XỨ

Lễ Hội Bà Chúa Xứ (LHBCX) 

LHBCX hay còn gọi là Lễ Vía Bà tuy không phải là một lễ hội truyền thống phổ quát như LHKY, nhưng lại là một lễ hội lớn nhứt ở Nam Bộ  mang sắc thái thiêng liêng và ngày càng ăn sâu vào niềm tín ngưỡng không những của người dân Nam Bộ mà cho cả nước. LHBCX tuy diễn ra ở một địa phương nhưng thu hút người cả nước tụ về đây như  một cuộc hành hương về miền đất thiêng. Không phải chỉ có dân miền Tây Nam Bộ mà còn có người từ Saigon, Tây Ninh, thậm chí tận Khánh Hòa, Quảng Nam, Đà Nẳng, cả Hà Nội, Hải Phòng. Trong những ngày vào hội, suốt đoạn đường 7 km từ thị xã Châu Đốc đến núi Sam thật là « ngựa xe như nước, áo quần như nêm »

Bà ChúaXứ là ai ? Tại sao LHBCX lại thu hút con người mạnh mẽ như vậy?

Theo truyền thuyết dân gian miền Thất Sơn (An Giang) thì Bà Chúa Xứ là một nữ thần cai quản xứ Châu Đốc. Truyền thuyết kể rằng : Một đêm vào thời xa xưa, cách đây 200 năm, các bô lão vùng núi Sam đều nằm mộng thấy có một nữ thần xinh đẹp tự xưng là Bà Chúa Xứ Châu Đốc bảo họ hãy chọn 9 cô gái đồng trinh cho tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc đẹp rồi lên đỉnh Thiên Cấm Sơn (tức núi Cấm, ngọn núi cao nhất trong dãy Thất Sơn) để rước bà về lập đền thờ ngay chân núi Sam (ngọn núi nhỏ nằm bên cạnh núi Cấm) thì Bà sẽ phù hộ cho dân chúng an lành và làm ăn phát đạt. Sau đó, dân chúng vùng Vĩnh Tế(tức vùng núi Sam) họp bàn và thực hiện điều dặn như trong  giấc mộng . Hiện nay, đền Bà Chúa Xứ nằm cách thị xã Châu Đốc 7km, trên đường Châu Đốc-Tịnh Biên, thuộc tỉnh An Giang. Tượng Bà Chúa Xứ bằng đá , ở tư thế ngồi, khuôn mặt phúc hậu,mắt nhìn thẳng phía trước.

Đền thờ BCX hiện nay là do vợ của Thoại Ngọc Hầu xây dựng. Nguyên dưới thời vua Minh Mạng,  ông Nguyễn Văn Thoại được giao trọng trách trấn giữ biên cương Tây Nam, giáp giới với Lục Chân Lạp (sau đó ông được phong chức Hầu nên mới gọi là Thoại ngọcHầu). Lúc ấy, bọn « giặc cỏ » từ Cao Miên thường tràn xuống quấy phá nên Thoại Ngọc Hầu phải nhiều lần diều quân dẹp loạn. Lần nào đi đánh giặc là bà vợ của Thoại Ngọc Hầu cũng đều đến bàn thờ của Bà Chúa Xứ khấn vái , nên sau khi loạn lạc chấm dứt, để nhớ ơn BCX, vợ của Thoại Ngọc Hầu mới cho xây lại đền thờ BCX khang trang, to lớn hơn.

LHBCX diễn ra hàng năm từ ngày 23 đến 27 tháng tư âm lịch, trong đó ngày chánh vía là ngày 25. Tiến trình lễ hội Bà Chùa Xứ được tổ chức như sau.

– Buổi lễ đầu tiên được cử hành vào lúc 0 giờ đêm 24 rạng 25 được gọi là lễ Mộc Dục (tức lễ Tắm Bà). Trước hết, 2 ngọn nến lớn ở trước tượng BCX được thắp sáng lên, rồi ông Chánh Bái trong áo dài khăn đóng chỉnh tề nghiêm trang bước đến chánh điện cùng các vị bô lão thắp nhang, dâng rượu, dâng trà và mời « Bà Chúa đi tắm ». Sau đó bức màn vải viền ren có thêu bông hoa sặc sỡ được kéo ngang qua bàn thờ  để che kín tượng Bà. Một nhóm 4 cô gái đồng trinh đã được tuyển chọn bước vào trong màn, chuẩn bị tắm cho Bà Chúa. Họ lần lượt tháo mão, cởi áo đai để lộ toàn thân pho tượng vị nữ thần. Nước dùng để tắm cho Bà là nước thơm ngâm hoa lài, quế và pha thêm nước hoa, đựng trong một cái chaâu to bằng đồng. Các cô gái đồng trinh lần lượt « tắm Bà » bằng cách nhúng những chiếc khăn mới vào chậu nước thơm lau đi lau lại trên toàn thân bức tượng cho đến thật sạch, không còn một hột bụi mới thôi.

Khi tắm Bà xong, trước khi mặc áo, chít đai, đội mũ cho Bà Chúa, họ còn phun một loại nước hoa loại hảo hạng lên khắp mình Bà Chúa. Mũ, áo đai cũ phải vứt đi và chỉ dùng mũ, áo đai mới thay vào. Thường lễ « Tắm Bà Chúa » kéo dài chừng một giờ, và trong thời gian nầy, trong chánh điện chỉ có những phụ nữ, tay cầm hoa huệ trắng, quỳ hướng về Bà Chúa đang tắm, niệm kinh khấn vái. Sau khi tượng Bà Chúa đặt trở lại vị trí, sắp xếp lại các vật dụng trên bàn thờ, bức rèm hoa mới được mở ra, khách thập phương mới được vào chánh điện chiêm bái, dâng hương xin « Lộc Bà »

– Lễ thứ hai là « Chánh Tế » (còn gọi là lễ Túc Yết) được tổ chức vào nửa đêm 25 rạng 26, nhưng trước khi vào Chánh Tế phải tổ chức lễ « Thỉnh Sắc » ở lăng Thoại Ngọc Hầu. Từ chiều 24, một đoàn Thỉnh Sắc gồm các bô lão và Ban Quản Trị chỉnh tề trong lễ phục đi từ đền Bà Chúa Xứ đến lăng Thoại Ngọc Hầu, dẫn đầu có đội múa lân, tiếp sau là toán học trò lễ tay cầm cờ phiến đi hầu trước và sau chiềc kiệu Long Đỉnh sơn son thếp vàng để rướcsắcphong Thoại Ngọc Hầu do 4 người khiêng. Lễ Chánh Bái diễn ra theo trình tự từ nghi thức cúng lễ đến xây chầu. Khi vào phần cúng lễ, lễ vật gồm một con heo trắng (đã mỗ, cạo lông sạch sẽ, để thịt sống), một dĩa huyết heo có kèm theo một túm lông heo, một mâm trái cây, một mâm trầu cau và một dĩa gạo, muối. Sau khi dâng lễ vật cúng ngài Thoại Nhọc Hầu, ông chánh bái kính cẩn niệm hương, dâng rượu, đọc văn tế ca ngợi công đức của Ngài  rồi khẫn cầu thỉnh sắc và bài vị của Ngài sang chánh điện của đền thờ Bà Chúa Xứ. Lễ Thỉnh Sắc phải hoàn tất trước khi trời tối. Sắc của vua phong cho TNH làm Thần và bài vị của Ngài được thỉnh lên kiệu Long Đỉnh và đoàn Thỉnh Sắc quay về đền BCX.

Tiếp sau đó là lễ « Xây Chầu » tại nhà Võ ca(nhà ngoài trước khi vào chánh điện). Sau khi làm lễ cầu nguyện Trời Đất thì 3 hồi trống lịnh nổi lên báo hiệu phần hát bội, trình diễn suốt đêm 26.

-Chiều ngày 27 là kết thúc LHBCX bằng lễ « Hồi Sắc » tức là đưa sắc và bài vị của Thoại Ngọc Hầu trở về lăng theo nghi lễ giống như khi Thỉnh Sắc.

Xét cho cùng, LHBCX thu hút mạnh mẽ khách hành hương từ tứ phương tụ về không phải vì thắng cảnh núi Sam, cũng không phải vì tính hiếu kỳ tìm hiểu di tích lịch sử có đền thờ Bà Chúa Xứ, lăng Thoại Ngọc Hầu, chùa Phật Thầy Tây An, mà là chính vì niềm tin của người dân đối với sự linh thiêng của nữ thần.

Và thế giới tuy đã hiện đại khoa học, nhưng lòng người ly tán, con người trầm luân trong tật bịnh, khổ ải thì niềm tin tôn giáo, có khi  như mê tín, dị đoan vẫn  là sức mạnh tinh thần và tâm linh để con người tìm an ủi hay giải thoát .

Nguồn: http://tourdulichxuyenviet.vn và tham khảo hình ảnh